4 «Αυτός θα ζήσει»:

4 «Αυτός θα ζήσει»:

Υπαρξιακή και πνευματική τοπογραφία της ζωής εν Χριστῷ

Η ζωή δεν είναι βιολογική διατήρηση αλλά συμμετοχή στο είναι του Θεού. «Ἐγώ εἰμι ἡ ζωή» (Ἰω. 14,6), δηλώνει ο Χριστός, και τούτο σημαίνει ότι η αυθεντική ζωή είναι τρόπος υπάρξεως εν κοινωνίᾳ με τον Θεό και τον πλησίον. Ο άνθρωπος που ζει κατά Θεόν, φέρει εντός του χαρακτηριστικά που υπερβαίνουν τον κόσμο και την πεπτωκυῖα φύση. Αυτός, λοιπόν, θα ζήσει: Ποιος θα ζήσει.

1. Ο υπάκουος άνθρωπος: Αυτός που απαντά με το «ναι» της υπακοής στην αγάπη και την ταπείνωση· όχι ως αβουλία, αλλά ως έμπρακτη πίστη και θυσία. Καθώς η Υπεραγία Θεοτόκος είπε Ἰδού, ἡ δούλη τοῦ Κυρίου· γένοιτο εἰς ἐμὲ κατὰ τὸν λόγον σου. Καὶ ἀνεχώρησεν ἀπ᾿ αὐτῆς ὁ ἄγγελος. (Λκ. 1,38), έτσι κι ο χριστιανός αναπαύει τους πάντες διά της συγκατάθεσης του ταπεινού φρονήματος. Άγ. Ισαάκ ο Σύρος: «Η ταπείνωση είναι η στολή της Θεότητας· διότι ο Υιός του Θεού ταπεινώθηκε και ενδύθηκε αυτή στην ενσάρκωσή Του».

2. Ο δημιουργικός άνθρωπος: Εκείνος που δεν εγκλωβίζεται στη στασιμότητα, αλλά αναζητεί τρόπους και διεξόδους σωτηρίας για τον εαυτό και τον κόσμο, κατά την κένωση της αγάπης, όχι μέσα από περιπλοκές, αλλά με απλότητα καρδίας (Ῥωμ. 16,19). Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Ἡ ἀγάπη πάντα εφευρίσκει» — η αγάπη εφευρίσκει τρόπους σωτηρίας για τον άλλον.Απ. Παύλος: «Ἡ σοφία τοῦ Θεοῦ ἐστιν μωρία τοῖς ἀνθρώποις» (Α’ Κορ. 1,25)

3. Ο ταπεινόφρων: Όχι απαραίτητα το μεγαλόσχημος ούτε ο φιλόδοξος, αλλά ο έχων αίσθηση του εαυτού του ως πλάσμα· «ἐγώ εἰμι γῆ καὶ σποδός» (Γεν. 18,27), λέγει ο Αβραάμ, ο πατήρ της πίστεως. Άγ. Μάξιμος ο Ομολογητής: «Ὁ γνούς ἑαυτόν, γιγνώσκει καὶ πάντα».Άγ. Γρηγόριος Νύσσης: Η ταπείνωση προϋποθέτει τη γνώση των ορίων μας και της θέσης μας στον κόσμο.

4. Ο εραστής του κάλλους: Αυτός που βλέπει τα χρώματα της δημιουργίας και τα μεταποιεί σε δοξολογία προς τον Δημιουργό. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει: «Ἔμαθον νὰ ἀναγινώσκω τὸ κάλλος, ὡς λόγον ἀληθείας.» Μέγας Βασίλειος: Στο Εἰς τὴν Ἑξαήμερον τονίζει τη σοφία του Θεού μέσα στη φύση και το κάλλος της δημιουργίας. Άγ. Ιωάννης ο Δαμασκηνός: «Ἡ φύσις κηρύττει τὸν Θεόν».

5. Ο πιστός: Η πίστη είναι δύναμις υπέρβασης. «Πάντα δυνατά τῷ πιστεύοντι» (Μάρκ. 9,23). Ο άνθρωπος της πίστεως εισέρχεται στο πεδίο των αοράτων, της δόξας και του φωτός. Απ. Παύλος: «Ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός» (Γαλ. 2,20). Άγ. Συμεών ο Νέος Θεολόγος: «Ἡ πίστις καθιστᾶ τὸν ἄνθρωπο μέτοχο τοῦ Θεοῦ».

6. Ο ερμηνευτής των εικόνων: Όπως ο Χριστός μετέβαλε την καθημερινότητα σε παραβολές, έτσι και ο χριστιανός βλέπει στις εικόνες του κόσμου δρόμους προς τη βασιλεία. Η παιδαγωγία του Θεού περνά μέσα από τα εικονικά σχήματα της ζωής. Κύριος Ιησούς Χριστός: Οι παραβολές Του δείχνουν τη δύναμη της εικόνας ως πνευματικής διδασκαλίας. Άγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος: Χρησιμοποιεί ποιητικές εικόνες για να μιλήσει για τα θεία.

7. Ο διακριτικός: Η πνευματική διάκριση είναι κορωνίδα των αρετών. Ξέρει ο σοφός πού να είναι, με ποιους και πόσο. Δεν εισβάλλει, δεν εκθέτει, αλλά κινείται εν πνεύματι διακρίσεως (πρ βλ. Αββάς Ποιμήν: «ἡ διάκρισις παντὸς ἀρετῆς ἐστὶ μᾶλλον»). Άγ. Αντώνιος ο Μέγας: «Μὴ κοινωνεῖς πολλοῖς· ἡ συνουσία διασπᾷ τὴν ψυχήν». Άγ. Ισαάκ ο Σύρος: «Διάκρισις μεγίστη ἀρετή· τοῦ Θεοῦ ἐστὶ δῶρον».

8. Ο ενσυναισθητικός: Μπαίνει στην ψυχή του άλλου, συμμερίζεται, δακρύζει, συγχαίρει. Ζει τον σταυρό του πλησίον ως δικό του. Άγ. Ισαάκ ο Σύρος: «Ἔχει καρδίαν ἐλεήμονα, καὶ εἰς τὰ θηρία καὶ εἰς τὰ ἔρπετα· καὶ διὰ τοῦτο δακρύζει καὶ προσεύχεται». Άγ. Συμεών ο Νέος Θεολόγος: Μιλά για το πένθος που προκύπτει από την ενσυναίσθηση για τον κόσμο.

9. Ο συνειδητός και ολιστικός: Δεν γνωρίζει αποσπασματικά, αλλά βλέπει το όλον· ο κόσμος ως σύνολο σχέσεων, ως θεολογική πρόκληση. Άγ. Γρηγόριος Νύσσης: «Ἡ ἀρετὴ εἶναι μία ἀτέρμονη πρόοδος ἐν Θεῷ». Άγ. Μάξιμος ο Ομολογητής: Η θεογνωσία προϋποθέτει ένωση νοός, καρδίας και θείας χάριτος.

10. Ο ανοιχτός στην αλλαγή: Όχι σταθερός στην σκληροκαρδία, αλλά μεταμορφούμενος «ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν» (Β΄ Κορ. 3,18). Άγ. Γρηγόριος Θεολόγος: «Πρέπει να γίνεσαι συνεχώς καινούργιος άνθρωπος». Ρωμ. 12,2: «Μεταμορφοῦσθε τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοός».

11. Ο απλός και άδολος: Ο νήπιος κατά την καρδία (Ματθ. 18,3). Πιστεύει με καθαρότητα. Η απλότητα σώζει, διότι στερείται δόλου. Άγ. Ειρηναίος Λυώνος: Η αθωότητα του Αδάμ πριν την πτώση ήταν θεμέλιο για την κοινωνία με τον Θεό. Κύριος Ιησούς: «Ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία…» (Μτ. 18,3).

12. Ο αιωνίως παιδί: Έχει την έκπληξη μέσα του, ζει με αίσθηση πρώτης φοράς· κάθε μέρα είναι καινούργια. Άγ. Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης: Τόνιζε τη σημασία του παιδικού θαυμασμού και της απλότητας. Άγ. Παΐσιος: «Να παραμείνουμε παιδιά, να χαίρεται ο Χριστός».

13. Ο οραματιστής του αγιαστηρίου: Οραματίζεται όχι ουτοπίες, αλλά την κοινωνία με τον Θεό. Όραμα του είναι ο Παράδεισος που αρχίζει από τώρα.Άγ. Ισαάκ ο Σύρος: Μόνο ο αγιασμένος νους μπορεί να έχει οράματα Θεού. Άγ. Συμεών ο Νέος Θεολόγος: Βίωσε το φως του Θεού ως αποτέλεσμα καθαρής καρδίας.

14. Ο φέρων το χιούμορ: Η χαρά του Πνεύματος αντανακλά στο χαμόγελο. «Ἡ χαρὰ τοῦ Κυρίου ἡμῶν, ἰσχύς ὑμῶν» Άγ. Πορφύριος: «Το χιούμορ είναι χάρισμα, αρκεί να μην πληγώνει». Άγ. Ιωάννης της Κλίμακος: Μιλά για το “χαροποιόν πένθος” — τη βαθιά χαρά που έχει ο ταπεινός.

15. Ο κινούμενος στην πρόοδο της αγάπης: Δεν αδρανεί, δεν απομονώνεται, αλλά εξελίσσεται, μεταμορφώνεται διά της ενεργείας του Θεού. Άγ. Μάξιμος ο Ομολογητής: «Ἀκίνητος εἶναι ὁ ἄνθρωπος ὁ ἄκαρπος». Άγ. Γρηγόριος Νύσσης: «Ζωὴ ἐστὶ κίνησις πρὸς τὸ ἀγαθόν».

16. Ο φειδωλός στον λόγο: Ο σιωπηλός. Μιλά όταν χρειάζεται. «Ὁ πολυλογῶν οὐκ ἐκφεύξεται ἁμαρτίαν» (Παρ. 10,19). Η σιωπή είναι αγωγή φωτός. Άγ. Ισαάκ ο Σύρος: «Σιώπα και σώζου». Άγ. Αντώνιος ο Μέγας: «Πολλὰκις ἐμετανόησα διὰ τὸ λαλῆσαι, οὐδέποτε διὰ τὸ σιωπῆσαι».

Αυτός ο άνθρωπος ζει. Και τούτο όχι μόνο σε πνευματικό επίπεδο, αλλά και σε βιολογικό. Η σύγχρονη επιστήμη αναγνωρίζει ότι οι σκέψεις, οι διαθέσεις και οι πράξεις μας επηρεάζουν τις εγκεφαλικές και ορμονικές διεργασίες. Η σιωπή, η πίστη, η αγάπη, η χαρά, η παιδική ελπίδα παράγουν ουσίες ζωής: σεροτονίνη, μελατονίνη, ενδορφίνες. Το σώμα, ο νους και το πνεύμα συντονίζονται στην ενότητα του είναι.

Και έτσι, κατά μυστικό τρόπο, αρχίζει να φυτρώνει μέσα στον άνθρωπο το Δένδρο της Ζωής.

Β΄ Επισ Απ Παύλου Τιμόθεον, κεφ 3 στιχ 1-5

Το χωρίο αυτό αποτελεί προφητική προειδοποίηση για την ηθική και πνευματική κατάπτωση των εσχάτων καιρών, δηλαδή των χρόνων που προηγούνται της Δευτέρας Παρουσίας, αλλά και κάθε εποχής αποστασίας από τον Θεό.

«1. Γίνωσκε δε τούτο, ότι εν ταις εσχάταις ημέραις θέλουσιν ελθεί καιροί κακοί· 2. διότι θέλουσιν είσθαι οι άνθρωποι φίλαυτοι, φιλάργυροι, αλαζόνες, υπερήφανοι, βλάσφημοι, απειθείς εις τους γονείς, αχάριστοι, ανόσιοι, 3. άσπλαγχνοι, αδιάλλακτοι, συκοφάνται, ακρατείς, ανήμεροι, αφιλάγαθοι, 4. προδόται, προπετείς, τετυφωμένοι, φιλήδονοι μάλλον παρά φιλόθεοι, 5. έχοντες μεν μορφήν ευσεβείας, ηρνημένοι δε την δύναμιν αυτής. Και τούτους φεύγε».

Η γενίκευση της αποστασίας: Χαρακτηριστικό των εσχάτων χρόνων. Ο κύριος είπε ότι η αγάπη θέλει ψυχρανθεί. Από την πτώση και εξής, ο άνθρωπος έχει την τάση να περιχωρεί στη φιλαυτία και τα πάθη. Όμως στους εσχάτους χρόνους, αυτά δεν θα είναι πια ηθικά "μεμονωμένα κρούσματα", αλλά μια καθολική ανθρώπινη κατάσταση.

Ο άγιος Αντώνιος προφητικά είπε:

«Θα έλθει καιρός που οι άνθρωποι θα παραφρονήσουν, και όταν δουν κάποιον λογικό, θα τον θεωρούν τρελό».

Αυτό σημαίνει ότι οι άγιοι θα είναι οι "ξένοι" σε έναν κόσμο αποχριστιανισμένο· οι πνευματικά υγιείς θα μοιάζουν ανώμαλοι, επειδή θα είναι οι μόνοι που δε θα έχουν προσβληθεί από την καθολική πνευματική αρρώστια της αποστασίας.

1. Η αποκοπή από τη σοφία του Θεού – η αρχή της παρακμής

Ο άνθρωπος δεν πλάστηκε για να ζει αυτονομημένος από τον Θεό, αλλά «ἐν ᾧ ἐζῇ καὶ κινεῖται καὶ ὑπάρχει» (Πρ. 17,28). Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέει ότι: «Ο Θεός ενεφύσησε τον λόγο του μέσα μας για να τον έχουμε οδηγό ζωής». Όταν κόβεται αυτός ο «ομφάλιος λώρος» της σοφίας του Θεού, η ψυχή μένει χωρίς οδηγό και πέφτει σε σκοτισμό διανοίας (Ρωμ. 1,21), κατασκευάζοντας ψευδοθεούς (υλικά αγαθά, εξουσία, ηδονή) και καλλιεργώντας τα δαιμονικά πάθη που ο Απόστολος Παύλος αναφέρει.

2. Η διαφορά στην ένταση και την καθολικότητα της αμαρτίας

Πριν αιώνες, σε μια πόλη 20.000 κατοίκων, μόνο 1.000 είχαν σαφή έκπτωση. Σήμερα, οι πατέρες επισημαίνουν ότι η πτώση έχει λάβει οικουμενικό χαρακτήρα. Ο Άγιος Παΐσιος έλεγε:

«Θα 'ρθει καιρός που το κακό θα γίνει τόσο κοινό, ώστε οι καθαροί άνθρωποι θα μοιάζουν σαν παράξενοι». Η ομοιομορφία της αμαρτίας – και η αποδοχή της ως φυσικής κατάστασης – αποτελεί εκκλησιολογικό σεισμό· διότι η Εκκλησία βρίσκεται να αγωνίζεται πλέον όχι απλώς με ανθρώπους εμπαθείς, αλλά με κοινωνίες εμπαθών.

3. «Ψάχνοντας με το κερί» – Ο σπάνιος άνθρωπος του Θεού

Ο Άγιος Εφραίμ ο Σύρος προφητεύει:

«Θα έρθουν ημέρες σκοτεινές και πονηρές· η ευσέβεια θα χαθεί, και οι άνθρωποι θα παρασύρονται από τις αισθήσεις τους· θα ψάχνεις με το κερί να βρεις αληθινό δούλο του Θεού». Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Θεός δεν ενεργεί· σημαίνει ότι το ποσοστό των ανθρώπων που θα ζουν εν Χριστῷ θα είναι ελάχιστο, όπως στον καιρό του Νώε, όπου μόνον οκτώ διασώθηκαν.

Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος προσθέτει:

«Τούτο είναι το σημείο των εσχάτων: δεν θα υπάρχει πλέον ταπείνωση· οι μοναχοί θα ζουν κοσμικά και οι λαϊκοί σαν δαίμονες».

4. Η συντριπτική κυριαρχία των παθών

Η φράση του Παύλου, «ἔσονται γὰρ οἱ ἄνθρωποι φίλαυτοι...», δεν αποτελεί μόνο περιγραφή· είναι διάγνωση της καθολικής νόσου της ανθρωπότητας, όπως αυτή θα εκδηλωθεί στους εσχάτους χρόνους.

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει:

«Τότε τα πάθη δεν θα είναι κρυφά, αλλά θα επαινούνται η αμαρτία θα λατρεύεται σαν αρετή».

Αυτό σημαίνει πως η διαστροφή του ηθικού αισθητηρίου θα είναι τόσο προχωρημένη, ώστε ο κόσμος δεν θα μπορεί να ξεχωρίσει πια το καλό από το κακό. Όπως λέει ο προφήτης Ησαΐας:

«Οὐαὶ τοῖς λέγουσι τὸ κακὸν καλόν, καὶ τὸ καλὸν κακόν» (Ησ. 5,20).

5. Η στάση του πιστού: να μη γίνει ένα με τον κόσμο

Το ζητούμενο είναι να μην παρασυρθεί ο πιστός από τη ροή της πνευματικής καθίζησης.

Ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς τονίζει:

«Η Εκκλησία είναι το αντίθετο του κόσμου. Όσο ο κόσμος γίνεται πιο δαιμονικός, τόσο η Εκκλησία καλείται να γίνει πιο θεανθρώπινη».
Γι’ αυτό και ο Απ Παύλος λέει: «καὶ τούτους ἀποτρέπου» (Β΄ Τιμ. 3,5) – δηλαδή να μη συναναστρέφεσαι με τέτοιους ανθρώπους ως να ήταν φυσιολογική παρέα. Πνευματικά, πρέπει να κρατήσεις απόσταση όχι εχθρότητα, αλλά διάκριση και προσευχητική αποστασιοποίηση.

Συμπερασματικά

Τα έσχατα χρόνια είναι εποχή μαρτυρίου της πίστης όχι από διωγμό, αλλά από συστηματική ηθική διάβρωση. Ο χριστιανός καλείται να είναι το φως μέσα στο σκοτάδι. Να θυμάται την εντολή του Χριστού:

«Ὅταν ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἔλθῃ, ἆρα εὑρήσει τὴν πίστιν ἐπὶ τῆς γῆς;» (Λουκ. 18,8)

«Οι άνθρωποι των εσχάτων χρόνων και η αναζήτηση του Θεού»

Η Aγία Γραφή δεν αφήνει περιθώρια για αμφιβολία: όσο πλησιάζει το τέλος των αιώνων, η αποστασία του ανθρώπου θα γίνεται όλο και πιο έντονη, η αμαρτία θα εμφανίζεται πλέον ως κανονικότητα και η πνευματική τύφλωση θα καλύπτει τα έθνη. Ο απόστολος Παύλος προφητικά αναφωνεί προς τον μαθητή του Τιμόθεο: «Ἔσονται γὰρ οἱ ἄνθρωποι φίλαυτοι, φιλάργυροι, ἀλαζόνες, υπερήφανοι» (Β’ Τιμ. 3:2-5). Και αν στις προηγούμενες εποχές αυτοί οι χαρακτήρες ήταν η μειοψηφία, σήμερα μοιάζουν να είναι η πλειονότητα.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν στέκονται μονάχα στη διαπίστωση της πτώσης, αλλά υποδεικνύουν και τον δρόμο της θεραπείας. Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος μας λέγει: «Ο ταπεινός, και αν όλος ο κόσμος τον εγκαταλείψει, ο Θεός δεν θα τον εγκαταλείψει». Το σκοτάδι των εσχάτων δεν είναι ανίκητο, αρκεί ο άνθρωπος να στραφεί εν μετανοία προς το φως.

Η φιλαυτία και η θεραπεία της

Ο πρώτος χαρακτηρισμός των ανθρώπων των εσχάτων είναι η φιλαυτία, η παθολογική αγάπη του εαυτού, που οδηγεί στον εγωκεντρισμό, την απομόνωση και τελικά την πνευματική νέκρωση. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής μας προειδοποιεί ότι η φιλαυτία είναι η ρίζα όλων των παθών. Η άσκηση, η μετάνοια, η υπακοή και η προσφορά στον πλησίον είναι το αντίδοτο.

Η ψευδής ευσέβεια

Ο απόστολος Παύλος κλείνει τη λίστα των εσχατολογικών χαρακτηριστικών με την πιο τραγική διαπίστωση: «ἔχοντες μόρφωσιν εὐσεβείας, τὴν δὲ δύναμιν αὐτῆς ἠρνημένοι». Ο άνθρωπος των εσχάτων χρόνων θα φαίνεται ευσεβής, αλλά χωρίς τη δύναμη του Θεού. Όπως λέει και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: «Δεν είναι ευσεβής αυτός που έχει σχήμα ευσέβειας, αλλά αυτός που ζει εν Χριστώ».

Η πνευματική επαγρύπνηση.

Ο Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης έλεγε: «Στους έσχατους καιρούς η πνευματική νωθρότητα θα κυριαρχεί, και το καλό θα παρουσιάζεται ως κακό και το κακό ως καλό». Μέσα σε αυτό το τοπίο, ο χριστιανός καλείται να μην χάσει το φως του νου του, την καθαρότητα της διάνοιας, την πίστη στην πρόνοια του Θεού.

Ο Άγιος Εφραίμ ο Σύρος παρομοιάζει την ψυχή του πιστού με ένα καντήλι που σιγοκαίει μέσα στην καταιγίδα των παθών. Αν εκείνος το σκεπάζει με προσευχή, εγκράτεια, αγρυπνία και δάκρυα, τότε δεν θα σβήσει. Αν όμως το αφήσει εκτεθειμένο, τότε «το πνεύμα το πονηρόν» θα το καταπνίξει.

Η αναζήτηση του ανθρώπου του Θεού

Ο Άγιος Αντώνιος ο Μέγας προφητικά είπε: «Θα έρθει καιρός που οι άνθρωποι θα παραφρονήσουν, και όταν δουν κάποιον που δεν έχει παραφρονήσει, θα του λένε: ‘Εσύ είσαι τρελός’, γιατί δεν είναι όμοιος με αυτούς». Αυτός ο άνθρωπος είναι ο Άγιος των εσχάτων, ο λίγος σπόρος που διασώζει την ελπίδα.

Μπορούμε να γίνουμε τέτοιοι άνθρωποι. Με ειλικρινή μετάνοια, με αδιάλειπτη προσευχή, με καθαρότητα καρδιάς. Όχι για να ξεχωρίσουμε από τους άλλους, αλλά για να γίνουμε φορείς του Θεού μέσα στον σκοτεινό αυτό αιώνα.

Επίλογος

Οι άνθρωποι των εσχάτων χρόνων είναι γύρω μας. Το ερώτημα είναι αν εμείς θα γίνουμε άνθρωποι του Θεού μέσα σε αυτό το πλήθος ή θα παρασυρθούμε. Ας θυμόμαστε τα λόγια του Κυρίου: «Ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται» (Μ 24:13). Η μάχη είναι πνευματική. Η νίκη είναι δική του. Εμείς καλούμαστε να σταθούμε.

Οι άνθρωποι των εσχάτων χρόνων.

Ο απόστολος Παύλος, στη Β' Τιμοθέου 3, προφητεύει: "Γίνωσκε δε τούτο, ότι εν εσχάταις ημέραις ελεύσονται καιροί χαλεποί· έσονται γαρ οι άνθρωποι φίλαυτοι, φιλάργυροι, αλαζόνες, υπερήφανοι.

Η περιγραφή αυτή δεν αφορά μόνο μια ιστορική εποχή, αλλά μια επανάληψη υπαρξιακών καταστάσεων κάθε εποχής όπου η αποστασία και η εσωτερική έκπτωση του ανθρώπου λαμβάνουν οικουμενικές διαστάσεις.

Φίλαυτοι

Ο φίλαυτος είναι ο άνθρωπος που έχει ως επίκεντρο τον εαυτό του, αρνούμενος τη θεοκεντρική αναφορά της υπάρξεως. Ο Μ. Βασίλειος σημειώνει: «Τίποτε δεν είναι πιο παράλογο από το να αγαπά κανείς τον εαυτό του περισσότερο από τον Θεό» (Επιστολή 2). Η φίλαυτη ψυχή δεν γνωρίζει τον Σταυρό της αγάπης ούτε τη θυσιαστική διάθεση του χριστιανού.

Φιλάργυροι

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος επισημαίνει ότι «τίποτε δεν είναι πιο αναίσχυντο από τη φιλαργυρία» (Ομιλ. εις Εβρ. ΙΒ'). Ο φιλάργυρος είναι είδωλο-λάτρης (Κολ. 3,5), διότι υποκαθιστά την πρόνοια του Θεού με την ψευδαίσθηση της αυτοεξασφάλισης. Η ψυχή του χάνει την ελευθερία και γίνεται υποχείριο της ύλης.

Αλαζόνες και υπερήφανοι

Η υπερηφάνεια είναι η αρχή κάθε πτώσης, κατά τον Άγιο Ισαάκ τον Σύρο: «Η υπερηφάνεια γεννά λογισμούς βλασφημίας, καταφρόνησης, κατάκρισης… και απομακρύνει την χάρη». Ο αλαζών δεν αντέχει την ύπαρξη του άλλου αυτοθεώνεται. Αντιθέτως, «ὁ Θεός ταπεινοῖ διδει χάριν, τοὺς ὑψηλοφρόνους, ἀντιτάσσεται τοῖς ὑπερηφάνοις» (Παρ. 3,34).

Βλάσφημοι

Ο λόγος είναι θεόσδοτο δώρο, όργανο δοξολογίας. Η βλασφημία, αντίθετα, είναι καρπός της ακαθαρσίας της καρδιάς. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει: «Η βλασφημία είναι η φωνή του διαβόλου μέσα από το στόμα του ανθρώπου». Ο βλάσφημος δείχνει ότι δεν έχει κοινωνία με την πηγή της αγάπης, που είναι ο Θεός.

Απειθείς εις τους γονείς

Η αθεμελίωτη αυτονομία των νέων είναι σημάδι εσχάτων. Ο Μέγας Βασίλειος τονίζει: «Η τιμή προς τους γονείς είναι καθήκον και θυσία προς τον Θεό». Η απείθεια δεν είναι απλώς κοινωνική έκπτωση αλλά πνευματική ασέβεια.

Αχάριστοι

Η αχαριστία είναι το πρώτο βήμα προς την πνευματική απονέκρωση. Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέει: «Η μνήμη των ευεργεσιών γεννά ευχαριστία και η ευχαριστία φέρνει τον Θεό». Όπου όμως επικρατεί η αχαριστία, ο Θεός απουσιάζει.

Ανόσιοι – Άσπλαχνοι – Αδιάλλακτοι

Αυτές οι μορφές αποξένωσης φανερώνουν έναν κόσμο χωρίς αγάπη, χωρίς συγκατάβαση, χωρίς μετάνοια. Ο Άγιος Μάξιμος ο ομολογητής σημειώνει: «Όποιος έχει αγάπη δεν μέμφεται, δεν ερίζει, δεν σκληραίνει». Η αναισθησία και η αδιαλλαξία είναι τεκμήρια πνευματικού θανάτου.

Συκοφάνται

Η συκοφαντία είναι διάβολος εν ενεργεία. Κατά τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο: «Συκοφαντών τυπώνεται η καρδιά εκείνου που δε γνωρίζει τον Θεό. Ο φίλος της αλήθειας ποτέ δεν συκοφαντεί».

Ακρατείς

Η έλλειψη εγκράτειας δηλώνει εσωτερική διάλυση. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει: «Η εγκράτεια είναι μητέρα της σωφροσύνης». Χωρίς εγκράτεια, ο άνθρωπος γίνεται δούλος των παθών.

Ανήμεροι – Αφιλάγαθοι – Προδόται

Οι μορφές αυτές αναδεικνύουν τον σαρκικό άνθρωπο, που ζει «κατὰ τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον» (Κολ. 3,9). Δεν έχουν ούτε πόθο για αγαθότητα ούτε πίστη στην αλήθεια· είναι ψυχικά νεκροί.

Προπετείς – Τετυφωμένοι

Η προπέτεια και ο θυμός οδηγούν σε πνευματική τύφλωση. Ο Άγιος Εφραίμ ο Σύρος λέει: «Όπου θυμός, εκεί ο διάβολος». Η προπέτεια απομακρύνει την κρίση του Θεού.

Φιλήδονοι μάλλον ή φιλόθεοι

Η φιληδονία είναι η αντικατάσταση της φιλίας του Θεού με τη φιλία προς τις ηδονές. Ο Άγιος Μάξιμος τονίζει: «Εκείνος που αγαπά τον Θεό, αποστρέφεται κάθε ηδονή που φθείρει την ψυχή».

Μορφή ευσεβείας αρνούμενοι δε την δύναμιν αυτής

Ο τύπος χωρίς το περιεχόμενο.

Η υποκρισία στην ευσέβεια είναι το πιο λεπτό πάθος. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος επισημαίνει: «Μη δείχνεις την ευσέβειά σου με λόγια, αλλά με έργα· διότι εκείνος που ζει θεοσεβώς δεν χρειάζεται προλόγους».

Πνευματικό συμπέρασμα

Οι "καιροί χαλεποί" που προφητεύει ο Παύλος δεν είναι απλώς εξωτερικά δύσκολοι, αλλά κυρίως αποκαλύπτουν την εσωτερική πτώση του ανθρώπου, όταν αποκόπτεται από τον Θεό. Η θεραπεία όλων των παθών αυτών είναι η μετάνοια, η ταπείνωση και η ζωή εν Χριστῷ, υπό την καθοδήγηση της Εκκλησίας και την εμπειρία των Αγίων Πατέρων.

«Μείνε σταθερός εσύ, παιδί μου, στα όσα έμαθες και τα οποία πίστεψες» (Β' Τιμ. 3,14).
Αυτό είναι το μήνυμα της Εκκλησίας στους ανθρώπους κάθε εποχής.

Το Ευαγγέλιο δεν είναι απλώς ένα ιστορικό υπόδειγμα ή ένα ηθικό μοντέλο του παρελθόντος, αλλά είναι η ζώσα και δυναμική φωνή του Θεού που καλεί τον άνθρωπο σε ανακαίνιση ἐν Χριστῷ μέσα στον παρόντα καιρό.

Το Ευαγγέλιο δεν καλεί τον άνθρωπο να γίνει «όπως ο Πέτρος» ή «όπως ο Παύλος» αλλά Καλεί σήμερα τον συγκεκριμένο άνθρωπο της εποχής του δηλαδή καλή εσένα η εμένα για να ενσαρκώσει τον Χριστό στη δική μου και στην δικοί σου πραγματικότητα.

Όπως λέει ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας:

«Ὁ Χριστὸς ἐνεδήθη τὸ παλαιὸν ἡμῶν πλάσμα, ἵνα ἐνδυθῶμεν ἡμεῖς τὸν καινὸν Ἄνθρωπον».

Το Ευαγγέλιο δεν σε γυρίζει πίσω· σε μεταμορφώνει τώρα σήμερα στην εποχή σου ώστε να γίνεις ο Χριστός του σήμερα, ο οποίος θα κάνει ορατή τη Βασιλεία του Θεού στον κόσμο.

Το είπε ξεκάθαρα ο Χριστός:

«Ζητεῖτε πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Ματθ. 6,33)

Το Πνεύμα εργάζεται συνεχώς δια των πιστών για την πραγμάτωση αυτής της Βασιλείας «ἐπὶ τῆς γῆς ὡς ἐν οὐρανῷ». Δεν πρόκειται για κοσμική κυριαρχία αλλά για πνευματική ανακαίνιση της δημιουργίας, μέσα από τη μεταμόρφωση των ανθρώπων.

Όπως λέει ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς:

«Κάθε άγιος γίνεται φορέας της Βασιλείας του Θεού και όπου αυτός ζει, εκεί υπάρχει Εκκλησία και Βασιλεία».

3. Εμείς σήμερα δεν πρέπει να γίνουμε όπως οι άνθρωποι του Θεού εκείνων των χρόνων διότι «Ο μικρότερος στη Βασιλεία του Θεού θα είναι μεγαλύτερος του Ιωάννη»

Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής ήταν το τέλος της Παλαιάς Διαθήκης. Ο Χριστός λέει ότι ο μικρότερος στη Βασιλεία του θα είναι πνευματικά ανώτερος του Ιωάννη του βαπτιστού, και ο λόγος διότι θα ζει εν Χριστῷ και όχι απλώς με ελπίδα μελλοντικής εκπλήρωσης.

«Ἐρχομένης γὰρ τῆς τελειότητος, καταργεῖται τὸ ἐκ μέρους» (Α΄ Κορ. 13,10)

Ο άνθρωπος των εσχάτων χρόνων, εάν ζει εν Πνεύματι, δεν είναι υποδεέστερος των παλαιών αγίων, αλλά καλείται να γίνει αυτός που θα φανερώσει την πληρότητα της παρουσίας του Θεού στον κόσμο.

Ο Χριστός στην Σαμαρείτιδα είπε κάτι κοσμογονικό:

«Ἔρχεται ὥρα, καὶ νῦν ἐστίν, ὅτε οἱ ἀληθινοὶ προσκυνηταὶ προσκυνήσουσι τῷ Πατρὶ ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ» (Ἰω. 4,23)

Η «ώρα» αυτή ήρθε και συνεχίζει να έρχεται σε κάθε εποχή, δηλαδή, κάθε φορά που ένας άνθρωπος ανασταίνεται εν Χριστῷ, εισέρχεται ήδη στη Βασιλεία. Όχι αύριο, τώρα:

«Η Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶν ἐστιν» (Λουκ. 17,21)

Ο πνευματικός άνθρωπος σήμερα δεν είναι αναπαλαίωση του παρελθόντος· είναι πρόγευση του εσχατολογικού μέλλοντος δηλαδή του τελικού μεταμορφωμένου ανθρώπου, του «καινού ανθρώπου» (Κολ. 3,10).

«Ζήτα το από τον Θεό και θα με καταλάβεις».

Αυτό είναι η καρδιά του Ευαγγελίου: όχι γνώση θεωρητική αλλά αποκάλυψη προσωπική. Όπως λέει ο Χριστός:

«Ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς δίδωσι πνεῦμα ἅγιον τοῖς αἰτοῦσιν αὐτόν» (Λουκ. 11,13)

Η πίστη είναι ενεργοποίηση της καρδιακής ζήτησης, και η γνώση του Θεού δεν μεταδίδεται μόνο με λέξεις· είναι σχέση, ζωή και φανέρωση. Αμήν.

«Ἔσχατος ἐχθρὸς καταργεῖται ὁ θάνατος» (Α΄ Κορ. 15, 26)

Η εσχατολογική νίκη της Ζωής επί του Θανάτου

Είναι δυνατόν ο Θεός να δημιούργησε τον κόσμο τούτο με όλη την απαράμιλλη αισθητική και λογική αρμονία που τον διακρίνει – με τις θάλασσες και τα ποτάμια, τα όρη και τα ζώα, τη χλωρίδα και την πανίδα, τις επιστήμες, τις τέχνες, τις γλώσσες και τους πολιτισμούς, και κυρίως με τον άνθρωπο ως λογικό, εξελισσόμενο και κατ’ εικόνα Του ον – και τελικά αυτό το δημιούργημα, διαστρεβλωμένο από την αμαρτία και τη φιλαυτία, να τον απορρίψει; Να απορρίψει δηλαδή τόσο τον Δημιουργό όσο και την ίδια τη δημιουργία Του; Μη γένοιτο! «Οὐκ ἔστιν αὐτοῖς ἀπολογία» (Ρωμ. 1,20).

Κι όμως, εν μέσω του ιστορικού δράματος της πτώσης και της αποστασίας, ο Θεός ενεργεί εν Χριστῷ μία καινή δημιουργία, η οποία κορυφώνεται στην Ανάσταση και στη δωρεά του Αγίου Πνεύματος. Όπως διακηρύττει ο απόστολος Παύλος, «ἔσχατος ἐχθρὸς καταργεῖται ὁ θάνατος» (Α΄ Κορ. 15,26). Ο θάνατος δεν είναι φυσικό φαινόμενο ούτε αναπόφευκτη αναγκαιότητα· είναι εισπήδηση του μηδενός εντός της ύπαρξης. Ο Χριστός ήλθε να τον καταργήσει.

Η κατάργηση του θανάτου συντελείται μέσα από δύο δρόμους, Ο Κύριος είπε: Ἐγὼ εἶμαι ἡ ἀνάστασις καὶ ἡ ζωή· ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, καὶ ἄν ἀποθάνῃ, θέλει ζήσει·26καὶ πᾶς ὅστις ζῇ καὶ πιστεύει εἰς ἐμὲ δὲν θέλει ἀποθάνει εἰς τὸν αἰῶνα. Πιστεύεις τοῦτο; Η αιώνια ζωή δεν είναι μεταθανάτια υπόσχεση, αλλά παροντική πραγματικότητα για εκείνον που ζει εν Χριστώ. Όμως, για όσους πεθαίνουν χωρίς να έχουν ακόμη μεταμορφωθεί, υπάρχει η προσδοκία της ανάστασης: «ἀναστήσονται οἱ νεκροί... καὶ πάντες οἱ ἐν τῇ γῇ ἀγαλλιάσονται» (Ησ. 26,19· πρβλ. Ιω. 5,28-29).

Δεν υπάρχει ουδέτερη κατάσταση· ή κανείς ζει εν Χριστῷ ή αναβάλλει την ζωή μέχρι της αναστάσεως. Ο ύπνος του σώματος δεν είναι παρά αδράνεια· η ψυχή αναμένει τη μέλλουσα ένδοξη σύσταση σώματος και πνεύματος, «διὰ τοῦ Λόγου καὶ τοῦ Πνεύματος»

Η πίστη στον θριαμβευτή του θανάτου μοιάζει σήμερα μωρία (Α΄ Κορ. 1,18) ακόμη και μεταξύ χριστιανών. Ο ηθικός θάνατος που προέρχεται από την παράβαση είναι θεμέλιο της πνευματικής καταπτώσεως του ανθρώπου. Η κατάργηση του θανάτου δεν είναι μόνο υπόθεση του Θεού, αλλά και δική μας συνεργεία με τον Θεό, μέσω της καθάρσεως, του αγιασμού και της ζώσης πίστεως (Β΄ Κορ. 7,1· Ιακ. 2,17).

Ο Χριστός, λαβών σώμα καθ’ ὁμοιότητα ημών, απέδειξε ότι ο άνθρωπος μπορεί να μεταστοιχειωθεί εντός του παρόντος βίου, μέσω της υπακοής, της ταπείνωσης και της θείας κοινωνίας. Ο Μ. Αθανάσιος διακηρύττει: «Ἐν ᾧ ἐφανερώθη διὰ σώματος, ἐν τούτῳ κατήργησε τὸν θάνατον» (Περὶ τῆς ἐνανθρωπήσεως, 9).

Η πίστη δεν είναι θεωρία ούτε συναισθηματισμός· είναι οντολογική μετοχή στο ζην του Θεού. Και πας οστις ζει και πιστεύει εις εμένα δεν θα πεθάνει ποτέ πιστεύεις τούτο.

Το Ευαγγέλιο καλεί τους ανθρώπους όχι να προσδοκούν έναν μέλλοντα ουρανό, αλλά να ενσαρκώνουν τον ουρανό στην καθημερινότητά τους. Ο αληθινός χριστιανισμός είναι νίκη επί του θανάτου όχι μόνο στο επέκεινα, αλλά και στο ενθάδε, «νῦν καιρός εὐπρόσδεκτος, ἰδοὺ νῦν ἡμέρα σωτηρίας» (Β΄ Κορ. 6,2).

Ο Θεός δεν μας δημιούργησε για να ζούμε ως σκιές· «οὐκ ἔστιν ὁ Θεὸς νεκρῶν, ἀλλὰ ζώντων» (Ματθ. 22,32). Το Ευαγγέλιο του Χριστού δεν υπόσχεται μια μελλοντική ζωή απλώς· προσφέρει την κατάργηση του θανάτου ήδη από τώρα. Αν αυτή η ζωή δεν είναι ήδη παρούσα, τότε γιατί οι πιστοί τρέμουν τον θάνατο;

Η ζώσα πίστη, η εν Χριστῷ ζωή, η αγαπητική σχέση με τον πλησίον και η θεοκεντρική δικαιοσύνη είναι οι μόνοι νόμοι που έχουν ισχύ αιώνια. Όλα τα άλλα νομοθετήματα είναι προσωρινά και φθαρτά. Όταν εφαρμοστεί η Βασιλεία του Θεού εντός μας, δεν θα χρειάζονται οι ανθρώπινοι νόμοι.

Ο άνθρωπος καλείται να αποθέσει την υποκρισία της προσδοκίας ενός ουρανού αφηρημένου και να ενδυθεί τον Χριστό (Γαλ. 3,27), να γίνει «μέτοχος θείας φύσεως» (Β΄ Πέτρ. 1,4) και να περπατήσει στην οδό της ζωής που καταργεί τον θάνατο.

Διότι η ζωή δεν είναι μία αφηρημένη έννοια. Είναι πρόσωπο. Είναι ο Χριστός. Και αυτός που έχει τον Χριστό, έχει ήδη νικήσει τον θάνατο.

«Ο Χριστός έφερε τη ζωή και την αφθαρσία διά του Ευαγγελίου» (Β΄ Τιμ. 1:10)

Άνθρωπε, άκου. Σήμερα που ακόμη έχουμε καιρό, ας φροντίσουμε να μαζέψουμε θησαυρό άφθαρτο και αμάραντο. Όχι θησαυρό φθαρτό που σκουριάζει, αλλά θησαυρό ουράνιο, που τον φυλάει ο Θεός για όσους Τον αγαπούν. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει: «Εἰ τοῦτον τὸν βίον διάξωμεν καλῶς, εἰς τὸν μέλλοντα μεταβήσομεν βίον ἀπηλλαγμένον παντὸς κακοῦ» (Ομιλ. Εἰς Ματθαῖον). Οπότε, όσο έχουμε χρόνο, ας μην τον σπαταλήσουμε.

Ο κοινός στόχος όλων μας ας είναι να γίνουμε αληθινά παιδιά Θεού· όχι μόνο κατ’ όνομα, αλλά και κατά την πράξη και το ήθος. Να γίνουμε άνθρωποι που υπηρετούν τη ζωή, όχι τον θάνατο· που ζουν την αγάπη, την ταπείνωση, τη χαρά, τον Θεό. Μόνο τότε, το σκοτάδι της άγνοιας και της αμαρτίας θα σβήσει, και το φως του Χριστού θα επικρατήσει, πρώτα μέσα μας, και κατόπιν γύρω μας. Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος λέει: «Ὁ ἥλιος τῆς δικαιοσύνης ὁ Χριστὸς, μόνον εἰς καθαρὰς καρδίας λάμπει». Αν καθαρίσουμε την καρδιά μας, τότε το φως Του θα κατοικήσει μέσα μας.

Μην ξεχνάς, άνθρωπε, πως ο Χριστός έφερε τη ζωή και την αφθαρσία διά του Ευαγγελίου. Δεν ήρθε να δώσει μια ηθική θεωρία ή έναν φιλοσοφικό δρόμο. Ήρθε να δώσει Ζωή – αιώνια, νικηφόρα, αληθινή. Όπως λέει ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς: «Ὁ Χριστός εἶναι ὁ Θεάνθρωπος καὶ μόνον ἐν Αὐτῷ ὑπάρχει ἀθανασία, ζωὴ καὶ ἀλήθεια».

Αν έχεις τον Χριστό, έχεις τη ζωή και την αφθαρσία. Αν δεν έχεις τον Χριστό, δεν έχεις τίποτα από αυτά. Όλα τα άλλα που ίσως μαθαίνεις, πιστεύεις ή φαντάζεσαι, και νομίζεις ότι είναι από τον Θεό, αν δεν έχουν ρίζα στο Ευαγγέλιο και στην εμπειρία της Εκκλησίας, είναι παραμύθια· ψευδαισθήσεις· εντάλματα ανθρώπων. Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής μας προειδοποιεί: «Ὅσοι νομίζουν ὅτι σώζονται ἄνευ ἔργων ἀγάπης, πλανῶνται. Διότι ἡ πίστις νεκρά ἐστὶν χωρὶς ἔργων.»

Κι όμως, υπάρχει ένα που δεν είναι παραμύθι: ο αγώνας. Ο αληθινός, προσωπικός, πνευματικός σου αγώνας. Όχι για να γίνεις κάτι σπουδαίο στα μάτια των ανθρώπων, αλλά για να αγαπήσεις πραγματικά τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Να επενδύσεις στην ταπείνωση, στην απλότητα, στη σοφία του Θεού. Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος λέει: «Ἡ ταπείνωσις ἐνώνει τὸν ἄνθρωπον μὲ τὸν Θεόν. Ἄνω τοῦ οὐρανοῦ ὑψοῦται ὁ ταπεινὸς».

Αυτά είναι οι πνευματικές σου αποσκευές. Η ταπείνωση, η πίστη, η γαλήνη, η προσευχή, η αγάπη, η μετάνοια. Και το θαυμαστό είναι πως όσο πιο γεμάτες είναι αυτές οι αποσκευές, τόσο πιο ανάλαφρος γίνεσαι. Όπως το είπε ποιητικά ένας Γέροντας: «Τα υλικά φορτώνουν τον άνθρωπο· τα πνευματικά τον πετούν σαν πουλί.»

Και αν παρ’ όλα αυτά κοιμηθείς, αν ο βιολογικός σου χρόνος τελειώσει, να μη φοβάσαι. Να γνωρίζεις με βεβαιότητα πως, εάν έζησες εν Χριστώ, θα φυλαχτείς από τον Θεό και θα λάβεις σῶμα ἀχειροποίητον, σῶμα σύμμορφον τῆς δόξης τοῦ Χριστοῦ (βλ. Φιλιπ. 3:21). Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος μάς διαβεβαιώνει: «Ὅ,τι ἔγινε ἐν τῷ Χριστῷ, ἐκείνο εἶναι καὶ τῶν μελλόντων νὰ ζήσουν ἐν Χριστῷ.»

Αυτή είναι η Ζωή. Αυτή είναι η Αλήθεια. Αυτή είναι η Κληρονομιά που μάς χάρισε ο Χριστός. Ας τη δεχτούμε με ευγνωμοσύνη. Ας την κρατήσουμε με ταπείνωση. Ας την μοιραστούμε με αγάπη. Και ας ξεκινήσουμε σήμερα, χωρίς αναβολές, να ετοιμάζουμε τις πνευματικές μας αποσκευές για το ταξίδι προς τη Ζωή την Αληθινή. Αμήν.

Ο Κύριος τόνισε, φανέρωσε, διακήρυξε, ότι τα έσχατα χρόνια «καὶ κηρυχθήσεται τοῦτο τὸ εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας ἐν ὅλῃ τῇ οἰκουμένῃ εἰς μαρτύριον πᾶσι τοῖς ἔθνεσι, καὶ τότε ἥξει τὸ τέλος.» (Ματθ. 24:14). Το Ευαγγέλιο της βασιλείας, είναι εκείνο που δύναται να εξασφαλίσει στον άνθρωπο την σωτηρία της ψυχής και του σώματος. Όπως λέγει ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, «Ὁ Θεός θέλει πάντας σωθῆναι, ἀλλ’ οὐ πάντες θέλουσι σωθῆναι· καὶ τοῦτο ἐκ τῆς ἰδίας ἐλευθερίας». Ο Κύριος για την ψυχή φανέρωσε: «τί γὰρ ὠφελεῖται ἄνθρωπος ἐὰν τὸν κόσμον ὅλον κερδήσῃ, τὴν δὲ ψυχὴν αὐτοῦ ζημιωθῇ;» (Ματθ. 16:26). Και για το σώμα μας φανέρωσε: «Οὐκ οἴδατε ὅτι ναὸς Θεοῦ ἐστε καὶ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν; εἴ τις τὸν ναὸν τοῦ Θεοῦ φθείρει, φθερεῖ τοῦτον ὁ Θεός» (Α΄ Κορ. 3:16-17). Επομένως, η φθορά και ο θάνατος δεν είναι θέλημα Θεού, αλλά καρπός της αμαρτίας. Όπως είπε και ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: «Οὐ Θεὸς ἐποίησεν τὸν θάνατον· ἡμεῖς ἐκλεξάμεθα αὐτόν διὰ τῆς ἁμαρτίας».

Η σωτηρία δεν αφορά μόνο την ψυχή αλλά και το σώμα. Όμως αιώνες τώρα περιοριστήκαμε μόνο στη σωτηρία της ψυχής, ξεχνώντας πως ο Θεός κάλεσε τον άνθρωπο σε πλήρη ανακαίνιση. Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής επισημαίνει: «Ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου συνίσταται εἰς τὴν ἐπανένωσιν τοῦ πνεύματος, τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος μετὰ τοῦ Θεοῦ». Ο Χριστός είπε: «τὸ πνεῦμά ἐστι τὸ ζωοποιοῦν· ἡ σὰρξ οὐκ ὠφελεῖ οὐδέν» (Ἰω. 6:63), για να μας υπενθυμίσει ότι μόνο το Πνεύμα δίδει ζωή, όχι οι εξωτερικές θρησκευτικές πράξεις όταν αυτές μένουν νεκρές από την αγάπη και την μετάνοια.

Ο σημερινός αιώνας, αδέλφια μου, είναι ο αιώνας της τεχνολογικής εξέλιξης και της επιστημονικής γνώσης, αλλά παράλληλα και ο αιώνας της πνευματικής πτώσης. Ο Άγιος Παΐσιος έλεγε: «Οι άνθρωποι σήμερα έχουν κάνει τον Θεό στην άκρη. Πιστεύουν στα μηχανήματα και όχι στην Πρόνοια του Θεού». Παρά τα επιτεύγματα, έχουμε καταστεί δούλοι της ύλης, της λογικής, της εξουσίας και της τεχνητής νοημοσύνης. Αντί της εν Χριστώ προόδου, θεοποιήσαμε τον εαυτό μας. Αντί να γίνουμε θεοί κατά χάριν, γίναμε είδωλα του εγώ μας. Όμως, όπως τόνισε ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, «Ὁ ἄνθρωπος ὅταν εἶναι ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἀνώτερος ἀπ’ ὅλα τὰ δημιουργήματα. Ὅταν δὲ πέσῃ, γίνεται χειρότερος καὶ ἀπ’ τὰ θηρία».

Η πτώση μας οφείλεται στην άγνοια του θελήματος του Θεού και στην αμαρτία που αλλοιώνει την φυσική μας κατάσταση. Όπως είπε ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος: «Ἡ ἁμαρτία εἶναι ἡ ἀλλοίωση τῆς φύσεως, ὄχι ἡ φύσις αὐτή». Άρα, ο άνθρωπος δεν είναι φτιαγμένος για τον θάνατο. Η φθορά είναι έξω από το σχέδιο του Θεού. Η οδός της σωτηρίας είναι η οδός της ένωσης με το Άγιο Πνεύμα, το οποίο, όπως λέγει ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, «ποιεῖ τὸν ἄνθρωπον φῶς, καθαρόν, οἰκητήριον Θεοῦ». Γι’ αυτό και το Ευαγγέλιο της Βασιλείας πρέπει να κηρυχθεί παντού, διότι αυτή είναι η σωτηρία του ανθρώπου – η κατάργηση του θανάτου μέσω της αναστάσεως του Χριστού, η οποία ήδη ενεργείται σε όσους κοινωνούν εν μετανοία και ταπεινώσει.

Σήμερα, ενώ προοδεύουμε εξωτερικά, δεν έχουμε ειρήνη εσωτερικά. Όπως είπε ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς, «ο κόσμος προόδευσε σε όλα εκτός από την αγάπη. Και αυτή είναι η μόνη πρόοδος που σώζει». Ό,τι κι αν φτιάξουμε, αν δεν έχουμε Χριστό, όλα είναι μάταια. Δεν ξεφύγαμε από το γεγραμμένο: «καὶ καθ᾿ ὅσον ἀπόκειται τοῖς ἀνθρώποις ἅπαξ ἀποθανεῖν, μετὰ δὲ τοῦτο κρίσις» (Ἑβρ. 9:27). Ούτε η επιστήμη, ούτε η φιλοσοφία, ούτε η τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να σώσουν τον άνθρωπο. Μόνο η εν Χριστῷ ζωή, μόνο το Πνεύμα του Θεού που ζωοποιεί. Όπως γράφει και ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης: «Ὁ ἄνθρωπος ὅταν ἔχει τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, γίνεται ὅλος φῶς, ὅλος χαρά, ὅλος εἰρήνη».

Το Ευαγγέλιο της Βασιλείας λοιπόν, αυτό που κηρύχθηκε από τον Κύριο, βιώθηκε από τους Αποστόλους και τους Πατέρες, καλεί κάθε άνθρωπο στην ολοκληρωμένη αναγέννηση. Όχι μόνο στην ψυχή αλλά και στο σώμα. Όχι μόνο σε πράξεις, αλλά σε ύπαρξη. Όχι σε εξωτερική ηθική, αλλά σε εσωτερική ένωσι. Μόνο τότε, όταν όλοι οι λαοί ακούσουν και κληθούν σε αυτή τη ζωή, τότε θα έλθει το τέλος. Όχι ως τρόμος, αλλά ως αρχή: «καὶ τότε ἥξει τὸ τέλος». Τέλος της αμαρτίας. Τέλος του θανάτου. Αρχή της Αιώνιας Ζωής.

Δώδεκα Πνευματικά Στοιχεία για τον Λαό του Θεού – Την Οικογένεια του Θεού

1 Αδελφοί, σήμερα που διανύουμε έσχατους καιρούς, είναι καιρός να σταθούμε με συνέπεια ενώπιον του Θεού και να εννοήσουμε ποια πρέπει να είναι τα βασικά εκείνα πνευματικά γνωρίσματα που πρέπει να χαρακτηρίζουν τον λαό του – την οικογένεια του Θεού. Όχι εξωτερικά, αλλά εκ βαθέων, ως τρόπος ζωής, ως καθημερινός αγώνας, ως ζωντανή μαρτυρία.

2 Πρώτα απ’ όλα, ο άνθρωπος του Θεού οφείλει να αναγεννά διαρκώς τον εαυτό του μέσα από την ταπείνωση της μετάνοιας, την μελέτη του Λόγου του Θεού και την αδιάλειπτη προσευχή. Αυτά τα τρία δεν είναι απλώς ευσεβείς ασκήσεις, αλλά είναι η ρίζα της νέας ζωής. Μέσα από αυτή την αφιέρωση και την πρόθεση να κάνει το θέλημα του Θεού, ο άνθρωπος θεοποιείται κατά χάριν, όπως μας διαβεβαιώνει και ο Ψαλμός: «Θεοί εστέ και υιοί Υψίστου πάντες» (Ψαλμ. 81:6).

3 Έπειτα, χρειάζεται να γίνει πνευματικός αγώνας ώστε τίποτα –ούτε υλικό ούτε πνευματικό– να μην λειτουργεί ως εμπόδιο στον δρόμο του αγιασμού, που είναι το θέλημα του Θεού για όλους μας. Όπως λέει ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος, η πτώση είναι αναμενόμενη, η παραμονή όμως σε αυτήν είναι επιλογή και κατάκριση.

4 Η συγχώρεση πρέπει να είναι σταθερός τρόπος ύπαρξης. Συγχωρούμε τον εαυτό μας με διάκριση, αλλά και τον πλησίον μας αδιάλειπτα. Χωρίς συγχώρεση, η καρδιά μένει κλειστή και σκληραίνει. Ο Κύριος το είπε καθαρά: «ἐὰν μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ Πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει ὑμῖν» (Ματθ. 6:15).

5 Αναγκαίος είναι και ο σεβασμός προς τον κάθε άνθρωπο, ανεξαρτήτως δόγματος, φυλής, έθνους. Ο Θεός δεν είναι ιδεολογία ούτε θρησκευτικό σύστημα. Ο Θεός είναι Αγάπη. Και αυτή η αγάπη, όπως είπε και ο Άγιος Πορφύριος, δέχεται τον άλλον όπως είναι. Βρίσκει τρόπους να σώσει· επινοεί, εμπνέει, προσκαλεί. Αμήν.

6 Ο άνθρωπος του Θεού καλείται να ενώνεται πνευματικά με κάθε άλλον που ποθεί τον Χριστό. Όχι με ανθρώπινες ενώσεις και θεσμούς αλλά εν τω Πνεύματι, εν τω Λόγω του Θεού. Εκεί βρίσκουμε τα θεμέλια της ένωσης: αγάπη ανυπόκριτη, ζωντανή πίστη, ταπεινοφροσύνη, δικαιοσύνη, φιλαδελφία. Αν όμως κάποιος απαιτεί να υιοθετήσουμε το δικό του δόγμα ως απόλυτο, τότε η αγάπη φεύγει, και το Πνεύμα του Θεού σιωπά. Ο σεβασμός είναι απαραίτητος· αλλιώς δεν υπάρχει Θεός, παρά μόνον άνθρωπος που παίζει τον ρόλο Του.

7 Από σήμερα, ας παραστήσουμε το σώμα μας «θυσίαν ζῶσαν, ἁγίαν, εὐάρεστον τῷ Θεῷ», τη λογική μας λατρεία (Ρωμ. 12:1). Ας είναι το σώμα μας όργανο προσφοράς, υπηρεσίας, αγάπης. Να μην διακατεχόμαστε από αυστηρή συνείδηση που οδηγεί στην κατάκριση. Ο Χριστός δεν μας έσωσε για να γίνουμε τιμητές, αλλά για να γίνουμε αδελφοί. Όποιος κρίνει χωρίς έλεος, στερείται του ελέους.

8 Η ομολογία μας για ό,τι πιστεύουμε πρέπει να γίνεται με πραότητα και φόβο Θεού, όταν ερωτηθούμε, και όχι με επιβολή ή φανατισμό. Τα υλικά αγαθά δεν είναι δικά μας. Είναι ευκαιρίες προσφοράς, διακονίας, σωτηρίας. Ο Θεός αγαπά τον ιλαρό δότη, και η φιλαργυρία είναι η ρίζα κάθε κακού.

9 Δεν είναι στόχος μας να γίνουμε αρχηγοί, ποιμένες, καθηγητές, προφήτες, πρόεδροι. Η επιδίωξη τέτοιων ρόλων, ειδικά όταν συνδέεται με έλεγχο, φόβο και αλαζονεία, μαρτυρά πνευματική σύγχυση. Ο Χριστός είπε ξεκάθαρα: «Εἷς γάρ ἐστιν ὁ διδάσκαλος, ὁ Χριστός· πάντες δὲ ὑμεῖς ἀδελφοί ἐστε» (Ματθ. 23:8). Ο μόνος δρόμος είναι να υπηρετούμε ο ένας τον άλλον με αγάπη, ελευθερία και ευγενή άμιλλα, ώστε να συμπληρώνουμε αλλήλους.

10 Η πνευματική δραστηριότητα πρέπει να είναι διαρκής. Η μελέτη, η προσευχή, η ενδοσκόπηση, είναι η καθημερινή μας εργασία. Ο νοητός παράδεισος δεν είναι μύθος· είναι ο καρπός της εσωτερικής ειρήνης και της αναγέννησης. Αν προτρέχουμε του Θεού, θα κουραστούμε· αν όμως Τον περιμένουμε, Εκείνος θα φέρει ψυχές που θα μας ξεκουράσουν.

11 Τέλος, πρέπει να κατανοήσουμε ότι η Εκκλησία της Φιλαδέλφειας που προφητεύεται στην Αποκάλυψη (3:7-13) είναι η Εκκλησία των εσχάτων χρόνων. Μια Εκκλησία που δεν θα στηρίζεται στα εξωτερικά, αλλά στην αγάπη, την αναγέννηση, την ενότητα εν Πνεύματι. Θα αποτελείται από πιστούς πολλών δογμάτων και εθνών, που θα εννοήσουν ότι ο πραγματικός εχθρός δεν είναι ο συνδογματικός αδελφός, αλλά η αμαρτία, η φθορά και ο θάνατος. Όταν το καταλάβουμε αυτό, τότε πραγματικά θα αγαπήσουμε αλλήλους και θα γίνουμε φιλάδελφοι. Θα νικήσουμε τον εαυτό μας. Θα νικήσουμε με τον Χριστό. Αμήν.

Πνευματικές Αποσκευές για τη Ζωή την Αληθινή:

Ο Χριστός έφερε τη ζωή και την αφθαρσία διά του Ευαγγελίου. Αυτή η θεία δωρεά δεν είναι μόνο υπόσχεση, αλλά και πρόσκληση για προσωπική μεταμόρφωση και κοινωνική ευθύνη. Οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας διδάσκουν ότι η πνευματική ζωή δεν είναι θεωρητική, αλλά βιωματική και ενεργή.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει ότι η αγάπη προς τον πλησίον είναι το θεμέλιο της χριστιανικής ζωής: «Αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν» (Ματθ. 22,39). Αυτή η εντολή δεν περιορίζεται σε συναισθηματική συμπάθεια, αλλά απαιτεί ενεργή προσφορά και θυσία. Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής επισημαίνει ότι η αγάπη είναι η ενότητα της ψυχής με τον Θεό και τον άνθρωπο, οδηγώντας στην αληθινή γνώση της άπειρης Σοφίας του θεού.

Ο Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης μας υπενθυμίζει ότι η πνευματική ζωή απαιτεί συνεχή αγώνα και ταπείνωση. Η προσευχή, η μελέτη των Πατερικών κειμένων και η συμμετοχή στα μυστήρια της Εκκλησίας είναι απαραίτητα εργαλεία για την πνευματική μας πρόοδο. Όπως αναφέρει: «Η πνευματική ζωή είναι σαν το σκάψιμο ενός πηγαδιού· όσο πιο βαθιά σκάβεις, τόσο πιο καθαρό νερό βρίσκεις».

Συνοψίζοντας, οι πνευματικές αποσκευές που πρέπει να φέρουμε είναι: η μετάνοια, η αγάπη, η ταπείνωση, η προσευχή, η συγχώρεση, η μελέτη του Λόγου του Θεού και η ενεργή συμμετοχή στη ζωή της Εκκλησίας. Μέσω αυτών, όχι μόνο πλησιάζουμε τον Θεό, αλλά γινόμαστε και φως για τους γύρω μας, αντανακλώντας την αγάπη και τη χάρη Του στον κόσμο.

Μια Πνευματική και Πολιτισμική Επισήμανση

Μεγάλο μέρος της σοφία του θεού βρίσκεται στην Ελλάδα. Και αυτό δεν είναι λόγος εθνικής υπερηφάνειας, αλλά μια πνευματική και ιστορική διαπίστωση, με βαθιά ευθύνη. Εάν οι Έλληνες δεν συνέλθουν, αν δεν αξιοποιήσουν τον πλούτο που έλαβαν από τον Θεό, τότε το σώμα του κόσμου δηλαδή η παγκόσμια κοινωνία θα υπολειτουργεί αιωνίως.

Ως Έλληνες, έχουμε δύο θεόσδοτα δώρα ανεκτίμητης αξίας:

1. Το Ευαγγέλιο του Χριστού, το οποίο εγράφη στην αρχαία ελληνική γλώσσα, τη γλώσσα των Πατέρων της Εκκλησίας, των Συνόδων, της Καινής Διαθήκης.

2. Τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, με τον φιλοσοφικό στοχασμό των Πλατωνικών, των Αριστοτελικών, οι οποίοι, χωρίς να γνωρίζουν τον Χριστό, προσέγγισαν αλήθειες που αργότερα φανερώθηκαν εν Χριστώ.

Όταν οι μεταγενέστεροι φιλόσοφοι του κόσμου κατέληγαν σε σκέψεις, συχνά διαπίστωναν πως οι αρχαίοι Έλληνες τα είχαν ήδη πει. Και όταν αυτά τα δύο —Ευαγγέλιο και ελληνική φιλοσοφία— συντονιστούν, όταν το "κατά φύσιν" των φιλοσόφων συναντήσει το "κατά Χριστόν" των Πατέρων, τότε θα αρχίσει ο κόσμος να λειτουργεί σαν μια συμφωνική ορχήστρα.

Αν όμως, ως Έλληνες, δεν βάλουμε μέσα μας τη λογική του Χριστού, το Ευαγγέλιο που μάς χαρίστηκε σε δική μας γλώσσα, τότε είμαστε υπεύθυνοι και για τα δικά μας δεινά, αλλά και για την παγκόσμια σύγχυση. Δεν είμαστε ανώτεροι των άλλων —ο Θεός έδωσε σε κάθε λαό ξεχωριστή μορφή σοφίας, ώστε να χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον. Όμως στους Έλληνες δόθηκε το προνόμιο και η αποστολή της πνευματικής πρωτοπορίας.

Όχι για να καυχόμαστε, αλλά για να υπηρετούμε. Όχι για να επιβληθούμε, αλλά για να εμπνεύσουμε. Όχι για να δοξαστούμε, αλλά για να γίνουμε οδοδείκτες της Βασιλείας του Θεού. Αμήν.

1. Το DNA ως απόδειξη νοήμονος σχεδίου:

2. Περιγράφεται η πολυπλοκότητα και η «συγγραφή» του DNA, και αναλογικά παρομοιάζεται με ένα βιβλίο. Από αυτό αντλείται το επιχείρημα ότι δεν μπορεί να προήλθε τυχαία, αλλά απαιτείται μια ανώτερη νοημοσύνη: ο Θεός.

3. Η επιστήμη ως εργαλείο αποκάλυψης του Θεού:

Παρά την πίστη σε θαύματα, γίνεται θετική αναφορά στην επιστήμη ως δώρο του Θεού και εργαλείο για να κατανοούμε τη Δημιουργία.

3. Ο Χριστός ως υπερ-επιστήμων:

Μεταφέρονται ιστορίες από τη Βίβλο που παρουσιάζουν τον Χριστό να υπερβαίνει φυσικούς και επιστημονικούς νόμους: θεραπεύει, ανασταίνει, πολλαπλασιάζει τροφές, περπατά στο νερό κ.ά. Αυτές οι αναφορές προτείνονται ως η υπερεπιστήμη του Λόγου.

4. Ο Λόγος ως δύναμη μεταμόρφωσης:

Ο Λόγος του Θεού δεν είναι απλώς θρησκευτικός λόγος, αλλά μια μεταμορφωτική δύναμη που αλλάζει τη ζωή, το σώμα, τον κόσμο — κι αυτό μπορεί να επιβεβαιωθεί εμπειρικά από όσους τον ζουν.

Τι μπορεί να κρατήσει κανείς:

Η πίστη στον Θεό δεν είναι απαραίτητα αντίθετη με την επιστήμη. Πολλοί επιστήμονες είναι πιστοί και θεωρούν την επιστήμη μέσο κατανόησης της Δημιουργίας.

Η σχέση Λόγου – Πραγματικότητας που περιγράφεται στο κείμενο είναι ισχυρή και θεολογικά γόνιμη: ο Θεός δημιουργεί και επεμβαίνει με τον Λόγο.

Το DNA όντως εμπεριέχει "πληροφορία" και αποτελεί έναν βιολογικό «κώδικα» που καθορίζει τα χαρακτηριστικά του οργανισμού.

Αντίλογος που μπορεί να προβληματίσει έναν άθεο:

Ένας άθεος ή αγνωστικιστής πιθανότατα θα αντιτείνει:

Η πολυπλοκότητα δεν αποδεικνύει σχεδιασμό, αλλά μπορεί να είναι προϊόν φυσικής επιλογής και στατιστικής εξέλιξης.

Δεν χρειάζεται να αντιπαραθέτουμε επιστήμη και πίστη· η επιστήμη εξηγεί το "πώς", η πίστη το "γιατί".

1. Ο Αεικίνητος Θεός και η δημιουργική του Αγάπη

Ο Θεός παρουσιάζεται ως αεικίνητος μέσα στα κινούμενα — δηλαδή ως παρών και ενεργών μέσα στη δημιουργία, χωρίς να είναι περιορισμένος από αυτήν. Αυτό το σημείο αντηχεί έντονα τον Πατερικό λόγο, κυρίως του Μεγάλου Βασιλείου και του Γρηγορίου του Θεολόγου, που μιλούν για τη δημιουργική ενέργεια του Θεού μέσα στον κόσμο.

Ο Πατέρας μας ο Θεός «Θέλησε να κάνει και άλλα όντα σαν τον εαυτό του ώστε να απολαύσουν και αυτά τη θέωση.»

Εδώ βλέπουμε τη θεολογική θεμελίωση της θέωσης ως σκοπού της ανθρώπινης ύπαρξης — όχι ως εξαναγκασμού, αλλά ως δωρεά που ο άνθρωπος δύναται να δεχτεί ή να αρνηθεί.

2. Κατά φύσιν. Παρά φύσιν.

Το κατά φύσιν είναι το θέλημα του Θεού – να ζούμε σύμφωνα με την εικόνα και το καθ’ ομοίωσιν. Το παρά φύσιν είναι η άρνηση αυτής της πορείας, που οδηγεί όχι μόνο σε πνευματική αλλά και βιολογική νόσο.

«Όποιος θέλει κάτι παρακάτω από αυτό που του δίνει ο Θεός… ζει το παρά φύσιν.»

Η ύπαρξη χωρίς Θεό παρουσιάζεται όχι απλώς ως ηθική πτώση, αλλά ως υπαρξιακή ανισορροπία, που εκδηλώνεται με τρόπο σωματικό και ψυχικό.

3. Ο Εγκέφαλος ως Θρόνος του Θεού

Υπάρχει μια ψυχοσωματική ερμηνεία της θείας κατοίκησης στον άνθρωπο, με τον εγκέφαλο να ταυτίζεται μεταφορικά με τον θρόνο του Θεού — ή της απουσίας του, όταν επικρατεί η άγνοια.

«Ο εγκέφαλος δύναται να μας εξασφαλίσει την υγεία ψυχής και σώματος… μέσω της σπουδής μας στα δρώμενα του Ευαγγελίου.»

Αυτό δείχνει μια εντυπωσιακή σύνδεση μεταξύ πνευματικής καλλιέργειας και ψυχοσωματικής υγείας, που ήδη διερευνάται και από τη σύγχρονη ψυχοσωματική ιατρική.

4 Η Ολιστική Έννοια της Υγείας

«Πλήρης ευεξία σημαίνει υγεία στο ψυχικό, νοητικό, κοινωνικό και βιολογικό επίπεδο.»

Αυτό το σημείο μετατρέπει τη χριστιανική πνευματικότητα σε υπαρξιακή ολιστικότητα: δεν αρκεί να είμαστε σωματικά υγιείς. Χρειαζόμαστε και ψυχοπνευματική πληρότητα, κάτι που συνδέεται με την ενεργοποίηση του "επενδύτη" — της άφθαρτης φύσης του Χριστού στον άνθρωπο.

5. Η Πνευματική Εξέλιξη και το Μυστήριο της Θέωσης

Η πνευματική ανατομία του Θεού-Ανθρώπου αποτελεί το πρότυπο για κάθε ανθρώπινη ύπαρξη. Η θέωση είναι πρόσκληση προς όλους («ὃς πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι» - Α' Τιμ. 2:4), αλλά απαιτεί:

προσωπική φωνή συνείδησης,

αποφυγή φανατισμού,

συνεχή ανανέωση πνευματικής πορείας,

ενεργή συμμετοχή στο θέλημα του Θεού.

Ποια είναι τα πνευματικά εργαλεία;

Το κείμενο τελειώνει με ένα κάλεσμα για την πνευματικοποιημένη επιστήμη, δηλαδή μια επιστήμη εναρμονισμένη με τον Θεό. Τα εργαλεία που υπονοούνται και μπορούν να διατυπωθούν ρητά είναι:

1. Η προσευχή – εσωτερική επικοινωνία με τον Θεό.

2. Η μελέτη των Γραφών – εμβάθυνση στην Αλήθεια.

3. Η συνείδηση – ο προσωπικός «φύλακας» της θείας φωνής.

4. Η αγάπη και η συγχώρηση – ως καθημερινή πρακτική.

5. Η πνευματική εργασία – δηλαδή η καλλιέργεια του εσωτερικού ανθρώπου.

6. Η ελευθερία της προσωπικότητας – όχι ως ατομισμός, αλλά ως αυθεντικότητα εν Χριστώ.

7. Η κοινότητα/συμμετοχή – η χαρά του να κάνεις τους άλλους ευτυχισμένους.

4 «Αυτός θα ζήσει»:

Το Άγιο Πνεύμα:

Η Πνευματική Ζωή

Ἀγάπη χωρίς ὅρια:

Φόρμα επικοινωνίας