ΠΡΟΣ ΤΙΤΟΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗ
(ΚΕΦ. Γ΄)
Το θέμα που θα μας απασχολήσει σήμερα είναι από την επιστολή του Απ. Παύλου
προς Τίτον, (κεφ. γ΄). Ο Απ. Παύλος στην επιστολή του αυτή δίνει στον Τίτο
οδηγίες δια την συμπεριφορά των χριστιανών. Υπομίμνησκε αυτούς αρχαίς
και εξουσίαις υποτάσσεσθαι, πειθαρχείν, προς παν έργον αγαθόν ετοίμους είναι (Τίτος
3:1). Υπενθύμιζε, έγραφε ο Απ. Παύλος προς τον Τίτον, εις αυτούς να
υποτάσσονται εις τους άρχοντας και εις καθένα που έχει εξουσίαν, να πειθαρχούν
και να είναι πρόθυμοι και έτοιμοι δια κάθε έργο αγαθόν. Μηδένα
βλασφημείν, αμάχους είναι, επιεικείς, πάσαν ενδεικνυμένους πραότητα προς πάντας
ανθρώπους (Τίτος 3:2). Να μην κακολογούν κανένα, να μη μάχονται και
φιλονικούν, να είναι επιεικείς και υποχωρητικοί, να επιδεικνύουν κάθε πραότητα
προς όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους. Πρέπει δε να είμεθα επιεικείς
και πράοι προς όλους, διότι και προς ημάς έτσι εδείχθη ο Θεός.
Διότι ήμεθα και ημείς κάποτε ανόητοι, απειθείς και επλανώμεθα μακράν
του Θεού και της αλήθειας και ήμεθα δούλοι στις επιθυμίες μας και
κάθε είδους ηδονής. Περνούσαμε τη ζωή μας με μοχθηρία και φθόνο
και ήμεθα άξιοι να μας μισούν αφού και ημείς μισούμεθα μεταξύ μας.
Όταν δε εφανερώθη η αγάπη, η αγαθότης και η φιλανθρωπία του Σωτήρος μας Θεού,
μας έσωσε όχι από τα έργα αρετής που κάναμε ημείς αλλά σύμφωνα με το έλεός του
δια του λουτρού του βαπτίσματος εις το οποίο μας ξαναγεννά και το Άγιο Πνεύμα,
το οποίο ο Θεός έχυσε επάνω μας πλούσια δια μέσου του Ιησού Χριστού του Σωτήρος
μας. Μας το έχυσε δε πλούσια δια να δικαιωθώμεν πρώτον με την χάριν εκείνου και
να γίνωμεν έπειτα κληρονόμοι ζωής αιωνίου σύμφωνα με την ελπίδα μας. Το ότι δε
εδικαιώθημεν και αναγεννηθήκαμε και θα κληρονομήσουμε την αιώνιο ζωή είναι
λόγος και αλήθεια αξιόπιστη (Τίτος 3:3-8).
Ο Απ. Παύλος ήταν πολυδιάστατο πνεύμα. Είχε την
ικανότητα να ξεχωρίζει την ουσία από τους τύπους. Οι τύποι της θρησκείας ήταν
γι’ αυτόν ένα μέσον. Ποτέ δεν ήταν σκοπός. Ο σκοπός ήταν άλλος, βαθύτερος,
ιερότερος. Ανάμεσα στον τύπο και στην ουσία υπάρχει η σχέση που αναλογεί στην
επιφάνεια και στο βάθος. Και η ουσία του χριστιανισμού για τον Απ. Παύλο ήταν
μια μοναδική φράση, καινή κτίσις (Κορινθίους Β΄ 5:17, Γαλάτες
6:15). Αυτό είναι το νόημα του χριστιανισμού κατά τον Απ. Παύλο. Καινή
κτίσις σημαίνει νέο κτίσιμο. Αυτή καθ’ αυτή η φράση προϋποθέτει
γκρέμισμα γιατί για να χτίσει κανείς κάτι νέο πρέπει προηγουμένως να γκρεμίσει
κάτι παλιό. Επομένως η καινή κτίσις έχει δύο στάδια, γκρέμισμα
– κτίσιμο, ξερίζωμα – φύτεμα και εν Χριστώ καινή κτίσις σημαίνει
γκρέμισμα για τον Χριστό και χτίσιμο για τον Χριστό.
Γκρέμισμα του παλιού κόσμου της αμαρτίας. Ο κόσμος
αυτός μοιάζει με ένα σάπιο κτίσμα, μαυρισμένο και απαίσιο. Μοιάζει με ένα σπίτι
που το εγκατέλειψαν ανεπρόκοποι ενοικιαστές. Πολύ λυπητερή η εικόνα
και η εντύπωση που δημιουργεί. Μα, η αμαρτία δεν πάει πίσω. Καταντά τον
άνθρωπο, ράκος. Τον υποδουλώνει αισχρά, τον φορτώνει πάθη, τον στείβει και τον
σουρώνει. Τρισάθλιο και ελεεινό σε όλα. Και έρχεται το μήνυμα της αλλαγής. Ο
Χριστός απαιτεί καινή κτίση, ριζική δηλαδή αναγέννηση. Θέλει
μεταμόρφωση ψυχής, ανοικοδόμηση νέου κτίσματος, σωστού παλατιού με υλικά που
έφερε στον κόσμο η λυτρωτική του θυσία. Εδώ είναι του χριστιανισμού το βάθος.
Όποιος το αγνοεί και αφήνει την σκουριά και την μαυρίλα ανέγγιχτη ή
περιορίζεται σε πασσαλείμματα, αυτός δεν έχει βρει το σωστό δρόμο, δεν
μπορεί να λέγεται πραγματικός χριστιανός. Σήμερα οι πιο πολλοί περιοριζόμαστε
σε πασσαλείμματα, δηλαδή στους τύπους. Αφήσαμε την ουσία που είναι η ψυχική μας
αναγέννηση και τρέχουμε πίσω από μια τυπική θρησκευτικότητα που μας χαρίζει την
ψευδαίσθηση μιας ικανοποιήσεως, ενώ στην πραγματικότητα απέχουμε
παρασάγγας από την γνήσια μορφή ευσέβειας. Δεν λέμε πως βλάπτουν οι τύποι,
βλάπτουν όταν υποκαθιστούν την ουσία. Τότε δεν έχουν καμιά αξία. Ο χριστιανός
που βρήκε την ουσία δεν υποτιμά τους τύπους. Βαδίζει την μέση
και βασιλική οδό, καλλιεργεί τον εαυτό του και αγαπά τον αδελφό του,
εμπνέεται από το γνήσιο πνεύμα του Θεού, διώχνει μακριά την αμαρτία και
αγωνίζεται στον ευγενικό στίβο του ωραίου και του καλού.
Συμβουλεύοντας τον μαθητή του Τίτο ο Απ. Παύλος τόνισε
και την ανάγκη να μάθουν οι δικοί μας δηλαδή οι χριστιανοί να πρωτοστατούν σε
έργα καλά για να μην είναι άκαρποι. Μανθανέτωσαν δε και οι ημέτεροι
καλών έργων προΐστασθαι εις τας αναγκαίας χρείας, ίνα μη ώσιν άκαρποι (Τίτος
3:14). Τεράστιο και πελώριο το θέμα της πρακτικής εφαρμογής του χριστιανισμού
ιδιαίτερα σήμερα. Παγερή και αποκρουστική η εικόνα του άκαρπου δένδρου. Σου
γεμίζει απελπισία την καρδιά, σε απογοητεύει και σε αγανακτεί. Μαζί με την
αποκαρδίωση βγαίνει και η κριτική για την αχρηστία του. Το κόψιμό του από την
ρίζα είναι η καλύτερη λύση. Στο ίδιο συμπέρασμα οδηγούνται συχνά στις μέρες μας
άνθρωποι καθώς βλέπουν στα πρόσωπα μερικών από μας τον μουμιοποιημένο
χριστιανισμό που εκπροσωπούμε και παρουσιάζουμε στην πράξη. Ο τρόπος της εκ
μέρους μας εφαρμογής του, δίνει την εντύπωση πως σε τίποτε δεν έχει ουσιαστικά
επηρεάσει τη ζωή μας η πίστη μας. Θεωρητικά βέβαια είναι αδιανόητο να υπάρχει
διάσταση στην θεωρία και στην πράξη, μια και η πράξη είναι εφαρμογή της
θεωρίας. Στην πράξη η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική για τους
χριστιανούς. Ενώ θεωρητικά όλοι είμαστε χριστιανοί, ελάχιστοι εκδηλώνουμε στην
καθημερινή μας ζωή το χριστιανικό φρόνημα και ευθυγραμμίζουμε τη ζωή μας
σύμφωνα με τις εντολές του Θεού. Γενικά πρέπει να πούμε πως αρεσκόμεθα καλύτερα
στα λόγια που δεν κοστίζουν και δεν ζητούν θυσίες ή πληρωμή. Εύκολα θρησκεύουμε με
τα λόγια και διασαλπίζουμε την ιδιότητά μας αυτή. Όλα όμως αλλάζουν όταν έρθει
η στιγμή για έργα. Τότε, προχωρούν μόνο όσοι ειλικρινά πιστεύουν και έχουν
κάνει μέσα τους τη σιγαλή προεργασία της εσωτερικής καλλιέργειας που βρίσκει
διέξοδο στην Δημιουργία. Έτσι έχομε αμέσως μια σπουδαία διαφοροποίηση ανάμεσα
στους χριστιανούς. Απ’ τη μια μεριά, όλοι οι κλητοί που με το όνομα
περιδιαβάζουν στην επιφάνεια των φαινομένων μένοντας ουσιαστικά άπραχτοι,
αχθοφόροι απλοί μιας ιδιότητας και απ’ την άλλη, μερικοί εκλεκτοί που κάνουν
τον κόπο να περάσουν στον στίβο της πρακτικής εφαρμογής των όσων πιστεύουν,
αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την υλοποίηση των πιστευμάτων τους. Στην
προσπάθειά τους αυτή, οι άνθρωποι δεν βρίσκουν πάντα δρόμο ανοιχτό γιατί ο
δρόμος των έργων περνάει από τον δίαυλο του παραδείγματος. Σήμερα σπανίζουν
τέτοιοι άνθρωποι που είναι έτοιμοι να δοθούν στον άλλον κόβοντας και
θυσιάζοντας κάτι από τον εαυτό τους. Έχει ξεθωριάσει στις συνειδήσεις των
πολλών η ψυχική αναγκαιότητα αυτού του δοσίματος που αποτελεί καρπό γνήσιο του
εσωτερικού βιώματος. Και δεν είναι μόνο τα έργα αλληλεγγύης που παρατηρείται η
ατροφική αυτή επίδοση των ελαχίστων. Είναι και στα γενικότερα καλά έργα που
τονίζουν τον πνευματικό χαρακτήρα του ανθρώπου και ανεβάζουν ψηλά την αξία του.
Όλα τα καλά έργα, σαν απόρροια του θρησκευτικού ιδεώδους μέσα στις ανθρώπινες
καρδιές, διέρχονται σήμερα μια κρίση γιατί οι άνθρωποι έμαθαν στον εύκολο τρόπο
ζωής. Άφησαν στο περιθώριο τον δρόμο της θυσίας και κράτησαν την ικανοποίηση
των λόγων. Έτσι συνεργούν στην διατήρηση του κλίματος του ατομικισμού που
χαρακτηρίζει την εποχή μας ενώ θα μπορούσαν να γίνουν πρωταγωνιστές καλών έργων
γεμάτων από πνεύμα αληθινής αγάπης που ξεκουράζει. Ζωή της ψυχής είναι η υπακοή
στο θέλημα του Θεού. Η υπακοή μέσα στη ζωή της εκκλησίας είναι ένα μυστήριο που
δεν μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητό στον σύγχρονο άνθρωπο ο οποίος καυχάται
για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης του. Περιεχόμενο της υπακοής είναι ο
εθισμός της ψυχής μας στην φυσιολογική λειτουργία της. Η ανυπακοή στο
θέλημα του Θεού αφήνει τόπο στην δράση των πονηρών πνευμάτων. Η αμαρτία
και τα πάθη είναι οι θύρες των δαιμόνων. Ο χωρισμός από τον Θεό αφήνει τον
άνθρωπο μετέωρο ανάμεσα σε πολλούς κινδύνους. Αιωρείται στο κενό και αυτό που
επιθυμεί είναι να βρει κάποιο στήριγμα για να ακουμπήσει.
Ας μάθουμε λοιπόν όλοι μας να δείχνουμε στους άλλους
την πίστη μας όχι με λόγια που είναι κούφια, αλλά με έργα που είναι γόνιμα σε
κατακτήσεις και αντιπροσωπευτικά των αληθινών βιωμάτων. Γένοιτο, γένοιτο,
αμήν.